Indian Railways: ಭಾರತೀಯ ರೈಲ್ವೆಯ ಹೊಸ ಸುದ್ದಿ – ಹಿರಿಯ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಮತ್ತು 45 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಮೇಲ್ಪಟ್ಟ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಕೆಳ ಬರ್ತ್ ಸೌಲಭ್ಯದ ಸ್ಪಷ್ಟತೆ – ಏನು ಬದಲಾವಣೆ?
ಭಾರತದ ಅತ್ಯಂತ ಜನಪ್ರಿಯ ಪ್ರಯಾಣ ಮಾರ್ಗವಾದ ರೈಲ್ವೆಯು ದೇಶದ ಲಕ್ಷಾಂತರ ಜನರ ಜೀವನದ ಒಂದು ಭಾಗವಾಗಿದೆ.
2025ರ ಡಿಸೆಂಬರ್ 14ರಂದು ನಡೆಯುತ್ತಿರುವಂತೆ, ರೈಲ್ವೆ ಸಚಿವಾಲಯವು ಹಿರಿಯ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ ಮತ್ತು 45 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಯಸ್ಸಿನ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಕೆಳ ಬರ್ತ್ (ಲೋವರ್ ಬರ್ತ್) ಹಂಚಿಕೆಯ ಬಗ್ಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟತೆ ನೀಡಿದೆ.
ಇದು ಹೊಸ ಯೋಜನೆಯಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಇದ್ದ ನಿಯಮಗಳ ಸರಳೀಕರಣವಾಗಿದ್ದು, ಪ್ರಯಾಣಿಕರ ಸೌಲಭ್ಯವನ್ನು ಹೆಚ್ಚಿಸುವ ಗುರಿಯನ್ನು ಹೊಂದಿದೆ. ರಾಜ್ಯಸಭೆಯಲ್ಲಿ ಡಿಸೆಂಬರ್ 5ರಂದು ರೈಲ್ವೆ ಸಚಿವೆ ಅಶ್ವಿನಿ ವೈಷ್ಣವ್ ಅವರು ಈ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಉತ್ತರಿಸಿ, “ಈ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು ಲಭ್ಯತೆಯ ಆಧಾರದ ಮೇಲೆ ನೀಡಲ್ಪಡುತ್ತವೆ” ಎಂದು ಸ್ಪಷ್ಟಪಡಿಸಿದರು.
ಇದರಿಂದಾಗಿ, ಹಿರಿಯರಿಗೆ ಪ್ರಯಾಣವು ಹೆಚ್ಚು ಸುಲಭ ಮತ್ತು ಸುರಕ್ಷಿತವಾಗುತ್ತದೆ, ಆದರೆ ಹೊಸ ಕೋಟಾ ಇಲ್ಲ ಎಂಬುದು ಮುಖ್ಯ.
ರೈಲ್ವೆಯ ಪ್ರಯಾಣಿಕ ಮೀಸಲಾತಿ ವ್ಯವಸ್ಥೆ (PRS)ಯಲ್ಲಿ ಈಗಾಗಲೇ ಕೆಲವು ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ಕೆಳ ಬರ್ತ್ಗಳ ಆದ್ಯತೆಯಿದೆ. ಇದು 2016ರಿಂದ ಜಾರಿಯಲ್ಲಿದ್ದು, 2025ರಲ್ಲಿ ಇದರ ಜಾರಿ ದರವು 95%ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಸಾಧಿಸಿದೆ.
ಇದರ ಮೂಲಕ ರೈಲ್ವೆಯು ವರ್ಷಕ್ಕೆ ಸುಮಾರು 2 ಕೋಟಿ ಹಿರಿಯ ಪ್ರಯಾಣಿಕರಿಗೆ ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತದೆ, ವಿಶೇಷವಾಗಿ ದೀರ್ಘ ದೂರದ ಪ್ರಯಾಣಗಳಲ್ಲಿ.
ಆದರೆ ಗೊಂದಲಗಳು ಇನ್ನೂ ಉಳಿದಿವೆ – ಹೊಸ ಯೋಜನೆಯ ರೂಪದಲ್ಲಿ 45+ ಮಹಿಳೆಯರಿಗೆ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಕೋಟಾ ಇಲ್ಲ, ಬದಲಿಗೆ ಅಸ್ತಿತ್ವದಲ್ಲಿರುವ ಆದ್ಯತೆಯನ್ನು ಬಲಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದು ಪ್ರಯಾಣಿಕರನ್ನು ತಪ್ಪು ಭಾವನೆಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸುವ ಉದ್ದೇಶ ಹೊಂದಿದೆ.
ಕೆಳ ಬರ್ತ್ ಆದ್ಯತೆಗೆ ಯಾರು ಅರ್ಹರು.? ಸ್ಪಷ್ಟ ನಿಯಮಗಳು
ರೈಲ್ವೆಯ PRS ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಕೆಳ ಬರ್ತ್ಗಳನ್ನು ಆದ್ಯತೆಯಿಂದ ಹಂಚುವುದು, ಆದರೆ ಇದು ಖಾಲಿ ಸ್ಥಳಗಳ ಲಭ್ಯತೆಯ ಮೇಲೆ ಅವಲಂಬಿತ. ಅರ್ಹ ವರ್ಗಗಳು ಇಲ್ಲಿವೆ:
- ಹಿರಿಯ ನಾಗರಿಕರು: 60 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ಪುರುಷರು ಮತ್ತು ಮಹಿಳೆಯರು.
- ಮಹಿಳೆಯರು: 45 ವರ್ಷಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚಿನ ವಯಸ್ಸಿನವರು.
- ಗರ್ಭಿಣಿ ಪ್ರಯಾಣಿಕರು: ಗರ್ಭಧಾರಣೆಯ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಪ್ರಯಾಣಿಸುವವರು, ಡಾಕ್ಟರ್ ಸರ್ಟಿಫಿಕೇಟ್ನೊಂದಿಗೆ.
- ಅಂಗವಿಕಲರು (PwD): 40%ಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ಅಂಗವಿಕಲತೆಯಿರುವವರು, UDID ಕಾರ್ಡ್ನೊಂದಿಗೆ.
ಈ ವರ್ಗಗಳಿಗೆ ಪ್ರತಿ ಕೋಚ್ನಲ್ಲಿ ನಿಗದಿತ ಸಂಖ್ಯೆಯ ಕೆಳ ಬರ್ತ್ಗಳನ್ನು ಮೀಸಲು ಮಾಡಲಾಗಿದೆ.
ಉದಾಹರಣೆಗೆ, ಸ್ಲೀಪರ್ ಕ್ಲಾಸ್ನಲ್ಲಿ 6-7 ಬರ್ತ್ಗಳು, 3ACಯಲ್ಲಿ 4-5 ಬರ್ತ್ಗಳು, 2ACಯಲ್ಲಿ 3-4 ಬರ್ತ್ಗಳು, ಮತ್ತು 1ACಯಲ್ಲಿ 2-3 ಬರ್ತ್ಗಳು.
ಚೇರ್ ಕಾರ್ ಅಥವಾ 2S ಕ್ಲಾಸ್ನಲ್ಲಿ 4 ಆಸನಗಳು ಮೀಸಲು. ಇದರಿಂದ ದೀರ್ಘ ಪ್ರಯಾಣಗಳಲ್ಲಿ (ಉದಾ. ಬೆಂಗಳೂರು-ದೆಹಲಿ) ಹಿರಿಯರಿಗೆ ಏರಿಳಿತ ಸುಲಭವಾಗುತ್ತದೆ.
2025ರಲ್ಲಿ ಈ ಆದ್ಯತೆಯಿಂದ 1.5 ಕೋಟಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಟಿಕೆಟ್ಗಳು ಹಂಚಲ್ಪಟ್ಟಿವೆ, ಆದರೆ ಖಾಲಿ ಸ್ಥಳಗಳು ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಇದು ಅನ್ವಯಿಸುವುದಿಲ್ಲ.
ಬುಕಿಂಗ್ ಪ್ರಕ್ರಿಯೆ & ಆನ್ಲೈನ್ ಮತ್ತು ಆಫ್ಲೈನ್ನಲ್ಲಿ ಹೇಗೆ ಸುಲಭ.?
IRCTC ವೆಬ್ಸೈಟ್ ಅಥವಾ ಆಪ್ ಮೂಲಕ ಬುಕಿಂಗ್ ಮಾಡುವುದು ಅತ್ಯಂತ ಸರಳ. ಹಿರಿಯರಿಗೆ ವಿಶೇಷವಾಗಿ, ಬುಕಿಂಗ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮ ವಯಸ್ಸು, ಲಿಂಗ ಮತ್ತು ವರ್ಗ (ಸೀನಿಯರ್ ಸಿಟಿಜನ್, PwD) ಸರಿಯಾಗಿ ನಮೂದಿಸಿ.
“ಕೆಳ ಬರ್ತ್ ಲಭ್ಯವಿದ್ದರೆ ಮಾತ್ರ ಬುಕ್ ಮಾಡಿ” ಎಂಬ ಆಯ್ಕೆಯನ್ನು ಆರಿಸಿ – ಇದರಿಂದ ವ್ಯವಸ್ಥೆ ಸ್ವಯಂಚಾಲಿತವಾಗಿ ಕೆಳ ಬರ್ತ್ ಹಂಚುತ್ತದೆ. ಖಾಲಿ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೆ ಟಿಕೆಟ್ ಬುಕ್ ಆಗುವುದಿಲ್ಲ.
ಆಫ್ಲೈನ್ನಲ್ಲಿ ರಿಸರ್ವೇಷನ್ ಕೌಂಟರ್ನಲ್ಲಿ ಐಡಿ ಪ್ರೂಫ್ (ಆಧಾರ್ ಅಥವಾ ಸೀನಿಯರ್ ಸಿಟಿಜನ್ ಕಾರ್ಡ್) ತೋರಿಸಿ, ವ್ಯವಸ್ಥೆಯು ಆದ್ಯತೆ ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಪ್ರಯಾಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಟಿಟಿ (ಟ್ರಾವೆಲಿಂಗ್ ಟಿಕೆಟ್ ಎಕ್ಸಾಮಿನರ್) ಸಹಾಯಕ್ಕೆ ಇದ್ದರೂ, ಬುಕಿಂಗ್ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಸರಿಯಾದ ವಿವರ ನೀಡುವುದು ಅತ್ಯಗತ್ಯ. 2025ರಲ್ಲಿ IRCTCಯ ಹೊಸ ಅಪ್ಡೇಟ್ನೊಂದಿಗೆ, ಹಿರಿಯರಿಗೆ ಆನ್ಲೈನ್ ಬುಕಿಂಗ್ನಲ್ಲಿ ವಾಯ್ಸ್ ಅಸಿಸ್ಟೆಂಟ್ ಸೌಲಭ್ಯವೂ ಜೋಡಿಸಲಾಗಿದ್ದು, ಇದು 60+ ವಯಸ್ಸಿನವರಿಗೆ ಸಹಾಯಕ.
ರೈಲ್ವೆಯ ಹೆಚ್ಚಿನ ಸೌಲಭ್ಯಗಳು & ಹಿರಿಯರಿಗೆ ವಿಶೇಷ ಗಮನ
ರೈಲ್ವೆಯು ಹಿರಿಯ ನಾಗರಿಕರ ಸೌಲಭ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಹೆಚ್ಚಿನ ಕ್ರಮಗಳನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಂಡಿದೆ. ವಂದೇ ಭಾರತ್ ಎಕ್ಸ್ಪ್ರೆಸ್ ರೈಲುಗಳಲ್ಲಿ ಬ್ರೈಲ್ ಸೈನ್ಬೋರ್ಡ್ಗಳು, ವೀಲ್ಚೇರ್ ಸ್ನೇಹಿ ರಾಂಪ್ಗಳು, ಅಗಲ ಬಾಗಿಲುಗಳು ಮತ್ತು ಸುಲಭ ಶೌಚಾಲಯಗಳು ಜೋಡಿಸಲಾಗಿದ್ದು, 2025ರಲ್ಲಿ 50ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ರೈಲುಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಜಾರಿಯಲ್ಲಿದೆ.
ಪ್ರಮುಖ ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ (ಉದಾ. ಬೆಂಗಳೂರು, ಚೆನ್ನೈ) ವೀಲ್ಚೇರ್ ಸೇವೆಗಳು ಮತ್ತು ಹೆಲ್ಪ್ ಡೆಸ್ಕ್ಗಳು ಲಭ್ಯವಿವೆ.
ರಿಯಾಯಿತಿಗಳು ಸಹ ಮುಖ್ಯ: ಹಿರಿಯ ನಾಗರಿಕರಿಗೆ 40% ರಿಯಾಯಿತಿ (ಸೀನಿಯರ್ ಸಿಟಿಜನ್ ಕಾರ್ಡ್ನೊಂದಿಗೆ), PwDಗೆ 75%ವರೆಗೆ, ಮತ್ತು ಗರ್ಭಿಣಿಯರಿಗೆ ಉಚ್ಚ ರೈಲುಗಳಲ್ಲಿ 50% ರಿಯಾಯಿತಿ..
2025ರಲ್ಲಿ ರೈಲ್ವೆಯು ‘ಉಜ್ವಲಾ’ ಯೋಜನೆಯಡಿ ಹಿರಿಯರಿಗೆ ವಿಶೇಷ ವೆಂಡಿಂಗ್ ಮಷೀನ್ಗಳನ್ನು (ನೀರು, ಸ್ನ್ಯಾಕ್ಸ್) ಇನ್ಸ್ಟಾಲ್ ಮಾಡಿದ್ದು, 200ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ನಿಲ್ದಾಣಗಳಲ್ಲಿ ಇದು ಕಾರ್ಯನಿರ್ವಹಿಸುತ್ತಿದೆ.
ಇದರೊಂದಿಗೆ, ರೈಲ್ವೆಯು AI-ಆಧಾರಿತ ಕನೆಕ್ಟಿವಿಟಿ ಯೋಜನೆಯನ್ನು ಆರಂಭಿಸಿ, ಹಿರಿಯರಿಗೆ ರಿಯಲ್-ಟೈಮ್ ಬರ್ತ್ ಸ್ಥಿತಿ ಮಾಹಿತಿ ನೀಡುತ್ತದೆ.
ಈ ಸ್ಪಷ್ಟತೆಯು ಹಿರಿಯ ನಾಗರಿಕರ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಹೆಚ್ಚು ಸುರಕ್ಷಿತ ಮತ್ತು ಸೌಕರ್ಯಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಹೊಸ ಕೋಟಾ ಇಲ್ಲದಿದ್ದರೂ, ಅಸ್ತಿತ್ವದ ನಿಯಮಗಳನ್ನು ಬಳಸಿಕೊಂಡು ನೀವು ಸುಲಭವಾಗಿ ಆದ್ಯತೆ ಪಡೆಯಬಹುದು.
ಬುಕಿಂಗ್ ಮಾಡುವ ಮೊದಲು IRCTCಯಲ್ಲಿ ನಿಮ್ಮ ವಿವರಗಳನ್ನು ನವೀಕರಿಸಿ – ಇದು ನಿಮ್ಮ ಪ್ರಯಾಣವನ್ನು ಆನಂದಮಯಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ!